Gia Vị Là Gì? Các Loại Gia Vị Tốt Cho Sức Khỏe Hiện Nay

Gia vị đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một món ăn thơm ngon cũng như hương vị độc đáo. Vậy bạn có muốn hiểu rõ hơn nguồn gốc của gia vị không? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Gia vị là gì?

Gia vị là những thực phẩm, thảo dược hoặc các hợp chất hóa học được thêm vào món ăn để tạo mùi vị đặc trưng, nhằm kích thích giác quan của người dùng ẩm thực. Từ đó, gia vị làm món ăn trở nên hấp dẫn hơn và kích thích hệ tiêu hóa của người ăn.

Gia vị cũng được chia thành nhiều nhóm gồm các gia vị cay như tiêu, ớt; Các loại gia vị có vị mặn như muối, nước mắm, nước tương…

Nguồn gốc của gia vị là gì?

Gia vị có nguồn gốc thực vật

• Các loại lá : Hành tây, rau mùi, rau răm, lá nguyệt quế, húng quế, tía tô, thì là, lá chanh, lá quế, lá lốt, lá gừng, lá mắc mật, kinh giới, ngò om, hương thảo, húng tây, cần tây, tỏi tây ,…
• Trái cây : chanh, ớt, dứa, bưởi, mắc ca, khế, chuối xanh, me, thanh long, chanh,…
• Các loại hạt : Tiêu, Mắc Khen, Dơi, rau mùi,…
• Rau củ : Sả, gừng, riềng, tỏi, hành tím, hành tây, nghệ, kiệu,…
• Các loại cây khác : Đinh hương, hồi, quế, cóc, nấm hương, nấm hương, bột dành dành, nước dừa, nước rượu vang,…
• Gia vị đã qua chế biến và pha trộn : Nước tương các loại (tương đen, tương ớt, sốt cà chua), mù tạt, nấm, bơ thực vật, các loại nước sốt (mayonnaise, kem,…), ngũ vị hương, bột cà ri,…
• Ngoài ra còn có một số loại rau muối, rau thơm truyền thống như: Kỷ tử, cam thảo, nhân sâm,… Và các loại rau ngọt, rau đắng,…

Gia vị có nguồn gốc động vật

• Các loại nước mắm làm từ cá : cá cơm, cá đối, cá thu, cá vược, riềng,…
• Các loại nước mắm khác : Mắm tôm, Mắm tôm, Mắm cáy, Mắm cua, Mắm nêm, Mắm giun,…
• Tinh dầu: Long diên hương, Cà cuống, Phèo,… dầu hào, mỡ lợn, bơ, sữa.
• Gia vị khác: Mật ong.

Gia vị lên men vi sinh vật

Một số gia vị lên men như: Giấm, rượu vang, rượu trắng, mẻ,…

Gia vị có nguồn gốc vô cơ

Muối, đường, bột ngọt, bột canh, bột nêm, bột ớt, đường rượu, axit xitric,..

Các loại gia vị tốt cho sức khỏe

Quế

• Chứa chất chống oxy hóa và đặc tính chống viêm : Chất chống oxy hóa và hợp chất cinnamic aldehyde trong quế giúp các mô sửa chữa các tổn thương, chống lại vi khuẩn và giảm nhiễm trùng, từ đó chống lại chứng viêm.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh tim : Quế và bột quế giúp cải thiện mức cholesterol và huyết áp, từ đó làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường : Quế có tác dụng làm giảm đáng kể tình trạng kháng insulin, giúp hormone này vận chuyển lượng đường trong máu đến các tế bào của các cơ quan khác từ máu. Từ đó giúp giảm lượng đường trong máu và giảm mạnh bệnh tiểu đường.
• Hữu ích cho người mắc bệnh thoái hóa thần kinh : Chiết xuất quế có khả năng ngăn chặn sự tích tụ protein trong não gây ra bệnh Alzheimer. Quế còn giúp bảo vệ tế bào thần kinh, cải thiện tốc độ dẫn truyền thần kinh và chức năng não, chữa bệnh Parkinson.
• Bảo vệ chống lại bệnh ung thư : Nhiều nghiên cứu đã chứng minh quế có tác dụng làm giảm sự phát triển của tế bào ung thư cũng như sự hình thành các tế bào trong khối u giúp tiêu diệt tế bào ung thư.

Trong nấu ăn, quế cũng được sử dụng rất phổ biến. Bột quế thường được trộn với các loại gia vị khác để ướp các loại thực phẩm như thịt, hải sản. Ngoài ra, người đầu bếp cũng có thể pha loãng bột quế với nước để nấu các món lẩu, món chay hoặc rắc bột quế trực tiếp lên các món ăn, bánh ngọt…

Xô thơm

Cây xô thơm cải thiện trí nhớ và chức năng não. Cây xô thơm giúp ngăn ngừa sự phân hủy acetylcholine, một chức năng truyền tin trong não. Lượng acetylcholine giảm sẽ gây ra bệnh Alzheimer ở người già. Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy cây xô thơm còn giúp cải thiện trí nhớ ở những người trẻ và khỏe mạnh.

Trong nấu nướng, cây xô thơm thường được dùng trong các món mặn, đặc biệt là các món ăn Âu. Đây là nguyên liệu phổ biến trong các bữa ăn Lễ tạ ơn ở Canada và Hoa Kỳ. Ngoài ra, cây xô thơm còn được sử dụng làm nguyên liệu cho nước sốt cà chua hoặc mì ống ở Ý và các món xúc xích ở Pháp.

Lá bạc hà

• Giảm buồn nôn và giảm đau IBS : Mùi bạc hà dễ chịu giúp giảm buồn nôn đáng kể. Hơn nữa, dầu bạc hà có thể cải thiện khả năng kiểm soát cơn đau trong IBS. Ngoài ra, nó còn giúp giảm sưng tấy, nguyên nhân gây khó tiêu, đầy hơi.
• Trị cảm lạnh : Hoạt chất menthol trong lá bạc hà có khả năng làm thông mũi, họng bằng cách làm tan đờm, chất nhầy. Bạn chỉ cần vắt lá bạc hà với nước uống hoặc ngửi mùi thơm sẽ giúp ngăn ngừa cảm lạnh.
• Hỗ trợ sáng mắt : Vitamin A trong lá bạc hà giúp duy trì thị lực tốt và bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh nhờ các phản ứng ở tế bào hình nón và hình que khi được kích thích sản sinh sắc tố. Vì vậy, bạn chỉ cần khoảng 10-14 gram lá bạc hà trong bữa ăn hàng ngày là có thể hấp thụ đầy đủ lượng vitamin A mà mắt bạn cần.
• Tốt cho hệ thần kinh : Mùi bạc hà dễ chịu giúp thư giãn hệ thần kinh, giảm căng thẳng và cải thiện trí nhớ. Hơn nữa, nếu muốn giải tỏa căng thẳng sau ngày dài và có được giấc ngủ ngon, bạn chỉ cần uống một cốc nước bạc hà trước khi đi ngủ 1-2 tiếng hoặc bôi tinh dầu bạc hà lên gối.

Trong nấu ăn, bạc hà thường được sử dụng để tạo thêm mùi thơm cho món ăn, cùng với rau mùi và húng quế. Ngoài ra, bạc hà còn được dùng trong các loại bánh, đồ uống,…

Nghệ

• Chứa các hợp chất chống viêm tự nhiên : Củ nghệ có chứa chất curcumin có đặc tính chống viêm mạnh mẽ, nó kích hoạt các gen có thể liên quan đến chống viêm.
• Tăng khả năng chống oxy hóa của cơ thể : Curcumin trong nghệ có khả năng trung hòa các gốc tự do, nguyên nhân gây ra nhiều bệnh trong đó có lão hóa. Hợp chất này cũng bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương gan mãn tính.
• Cải thiện chức năng não : Curcumin làm tăng hormone tăng trưởng và hoạt động BDNF trong não, tăng sự phát triển của tế bào thần kinh và chống lại quá trình thoái hóa xảy ra trong não. Ngoài ra, hợp chất này còn giúp cải thiện trí nhớ, giúp não bộ minh mẫn và sáng suốt hơn.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh tim : Vì hoạt động như một chất chống oxy hóa và chống viêm mạnh nên chất curcumin giúp cải thiện rối loạn chức năng nội mô, nguyên nhân chính gây ra bệnh tim.
• Phòng chống ung thư : Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh hợp chất curcumin góp phần tiêu diệt tế bào ung thư, làm giảm sự hình thành mạch máu khối u mới và sự lây lan của tế bào ung thư. Từ đó phòng ngừa ung thư và thậm chí điều trị một số bệnh ung thư.

Nghệ được sử dụng rộng rãi và phổ biến như một loại gia vị trong chế biến các món ăn hằng ngày như món kho, món xào… Ngoài ra, nghệ còn được dùng làm bánh, đồ uống, súp, sữa,…

Húng quế

• Cải thiện khả năng miễn dịch và có tác dụng chống nhiễm trùng : Nó giúp ngăn chặn sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn, nấm mốc và nấm men. Ngoài ra, húng quế còn cải thiện chức năng của hệ thống miễn dịch bằng cách tăng cường một số tế bào miễn dịch trong máu.
• Bảo vệ tim mạch : Các chất chống oxy hóa trong húng quế và đặc tính chống viêm hiệu quả giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc một số bệnh tim mạch.
• Chữa cảm lạnh : Tính chất sát trùng, kháng sinh của húng quế giúp ngăn chặn sự lây lan của các loại vi khuẩn có hại cho sức khỏe, đặc biệt là viêm họng và cảm lạnh.

Trong nấu ăn, húng quế được dùng để tăng hương vị cho các món ăn như xào, trộn rau, canh, bánh ngọt… Để tạo ra nhiều bữa ăn.

Gừng

• Điều trị triệu chứng buồn nôn, nôn : Trà gừng có hiệu quả cao trong việc điều trị triệu chứng buồn nôn, buồn nôn chỉ trong thời gian ngắn. Ngoài ra, gừng còn giúp giảm chứng ợ chua, trào ngược dạ dày.
• Cải thiện hệ tiêu hóa : Lượng đường trong máu sẽ được điều hòa nếu bạn sử dụng gừng với lượng vừa phải. Gừng còn kích thích cảm giác thèm ăn, giúp cơ thể hấp thụ chất dinh dưỡng và khoáng chất, từ đó thúc đẩy quá trình tiêu hóa.
• Giảm đau bụng kinh : Gừng giúp làm giảm lượng hormone prostaglandin tăng đột ngột trong cơ thể – nguyên nhân gây đau bụng khi hành kinh. Từ đó giúp giảm đau bụng chuột rút ở phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt.
• Giúp giảm đau cơ, khớp : Gừng trong gừng có tác dụng chống viêm, cải thiện chứng đau đầu gối và viêm khớp, từ đó ngăn ngừa hiệu quả các bệnh về xương khớp.
• Ngăn ngừa ung thư : Lượng lớn chất chống oxy hóa trong gừng có tác dụng chống viêm và ức chế hoạt động của tế bào ung thư. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ung thư buồng trứng và trực tràng được giảm đáng kể nhờ các hợp chất trong gừng.

Gừng đã trở thành một nguyên liệu phổ biến được sử dụng hàng ngày trong nấu nướng như các món xào, món hấp, món trộn, bánh ngọt, đồ uống…

Cỏ ca ri

• Kích thích sữa mẹ : Một nghiên cứu năm 2014 cho thấy uống 3 tách trà cỏ cà ri thường xuyên trong hai tuần giúp tăng sản lượng sữa mẹ trong vài tuần đầu tiên.
• Cải thiện quá trình giảm cân : Hàm lượng chất xơ trong cỏ cà ri giúp ức chế cảm giác thèm ăn và kéo dài cảm giác no, từ đó hỗ trợ giảm cân hiệu quả.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh tim và huyết áp : Hạt cà ri giúp cải thiện nguy cơ mắc bệnh tim và huyết áp thông qua khả năng điều chỉnh mức cholesterol, có thể cải thiện sức khỏe tim mạch.
• Giảm đau : Các alkaloid trong cỏ cà ri giúp ngăn chặn các thụ thể cảm giác cho phép não phát hiện cơn đau. Vì vậy, loại thảo mộc này được sử dụng để giảm đau trong hệ thống y học cổ truyền.

Hạt cà ri thường được sử dụng trong ẩm thực Ấn Độ để làm các món ngâm, bột cà ri khô và bột nhão. Ngoài ra, lá và chồi cỏ cà ri còn được dùng để tăng thêm hương vị cho món ăn. Cỏ cà ri cũng là một thành phần trong sản xuất bánh mì trong ẩm thực Eritrea và Ethiopia, đồng thời là gia vị chính trong các món ăn dân tộc ở Yemen.

Hương thảo

• Duy trì sức khỏe đường ruột : Chiết xuất hương thảo giúp điều trị đau bụng, đầy hơi và táo bón nhờ khả năng giúp thư giãn các cơ của ruột. Từ đó, giảm tổn thương mô ruột và viêm đại tràng cũng như duy trì sức khỏe đường ruột và chống lại IBS.
• Chống viêm và tăng cường hệ miễn dịch : Hai hợp chất Carnosol và axit Carnosic trong lá hương thảo giúp giảm viêm ở cơ, khớp và mạch máu. Từ đó chữa và ngăn ngừa bệnh viêm khớp, bệnh gút và các chấn thương do gắng sức hoặc phẫu thuật. Chất chống oxy hóa trong hương thảo giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể.
• Giúp cải thiện trí nhớ : Hương thảo chứa axit Carnosic, có đặc tính bảo vệ thần kinh, giúp giảm căng thẳng oxy hóa và cải thiện quá trình tổng hợp các yếu tố tăng trưởng thần kinh. Hương thảo còn được coi là chất kích thích nhận thức, giúp cải thiện trí nhớ, sự tập trung và trí thông minh.

Hương thảo được sử dụng rộng rãi trong văn hóa ẩm thực Ý và Pháp. Nó phổ biến trong các món mặn và món tráng miệng như bánh ngọt và đồ uống.

Tỏi

• Phòng và điều trị cảm cúm : Hợp chất lưu huỳnh trong tỏi có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm. Từ đó bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh do vi khuẩn hoặc virus gây ra, đặc biệt là ngăn ngừa và rút ngắn thời gian bị cảm, cúm, giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.
• Giảm và hỗ trợ điều trị ung thư : Các hoạt chất deylyl disulfide, s-allystein và ajoene có trong tỏi làm chậm sự phát triển của khối u và hỗ trợ điều trị ung thư. Ngoài ra, selen và germanium trong tỏi giúp cơ thể chống lại nguy cơ đột biến tế bào ung thư. Khả năng ngăn chặn và ngăn chặn quá trình nitrosamine, giảm nguy cơ ung thư dạ dày.
• Tốt cho xương khớp : Tỏi có nhiều vitamin B6, vitamin C, kẽm, mangan, enzyme và chất chống oxy hóa giúp ngăn ngừa sự hình thành mô liên kết và chuyển hóa xương. Điều này giúp cơ thể giảm các triệu chứng đau nhức ở xương, khớp.
• Phòng ngừa bệnh tim mạch : Khả năng làm giảm lượng cholesterol xấu và tăng lượng cholesterol tốt trong tỏi giúp cơ thể loại bỏ các mảng xơ vữa động mạch trên thành mạch máu. Từ đó làm chậm quá trình lão hóa của động mạch, giảm mỡ máu và hình thành cục máu đông. Vì vậy, việc phòng ngừa bệnh tim mạch là việc sử dụng tỏi được rất nhiều người quan tâm.

Tỏi là nguyên liệu, gia vị quen thuộc được sử dụng phổ biến trong các món ăn. Tỏi có thể ăn sống, chế biến cùng các nguyên liệu khác hoặc làm thành bánh, ngâm dấm…

Trên đây là bài viết giúp giải đáp nguồn gốc của gia vị là gì và các loại gia vị tốt nhất. Hi vọng đã mang đến cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Hẹn gặp lại các bạn ở các bài viết khác!